เราจะรู้ได้อย่างไรว่าผู้นั้นได้ฌาน ผู้นั่นเป็นพระอริยะ

เราจะรู้ได้อย่างไรว่าผู้นั้นได้ฌาน ผู้นั่นเป็นพระอริยะ

สำหรับคนที่ไม่เคยได้ฌาน หรือบรรลุ สามารถอนุมานว่า
ใครได้หรือบรรลุ ได้จากการเข้าใจพระไตรปิฎกและข้อปฏิบัติ
โดยลำดับอย่างถ่องแท้+การสนทนาสังเกตุการณ์จนเข้าใจคำสอน 
วิธีสอน การปฏิบัติ ในสำนักที่จะตรวจสอบอย่างลึกซึ้ง.

การอนุมานข้างต้นเป็นไปตามสูตรที่ว่า "เมื่อคำสอนมีอยู่ 
โลกไม่ว่างจากพระอรหันต์".

และสามารถเจาะลึกลงไปที่ตัวบุคคลได้อีก 
ด้วยการสังเกตการวางตำแหน่งในสำนัก เช่น 
คนเป็นอาจารย์กรรมฐานในสำนักที่เน้นเรื่องฌาน
(ซึ่งสอนตรงตามพระไตรปิฏก อรรถกถา ทุกประการ)
และสอนตรงตามพระไตรปิฎกทุกอย่าง 
ก็ย่อมต้องได้ฌาน เป็นต้น อันนี้ค่อนข้างแน่นอน
ในเรื่องฌานและวิปัสสนาญาณ แต่การบรรลุนั้น
ไม่แน่นอนเสมอไป เพราะบางท่านใคร่เป็นพระโพธิสัตว์
เป็นต้นก็จะยังไม่ยอมบรรลุ.